Laktoz İntoleransı Belirtileri ve Beslenme Önerileri

Laktoz İntoleransı Nedir?

Süt ve süt ürünlerinde bulunan doğal şeker laktozdur. Laktozun sindirimi için vücudumuzun ürettiği laktaz enzimi gereklidir. Laktaz, laktozu vücut tarafından kolayca emilebilen glikoz ve galaktoz adı verilen daha basit şekerlere dönüştürür.

Laktoz intoleransı, süt ve süt ürünlerinde bulunan bir şeker olan laktozu parçalayamama durumudur. Bu durum, bir enzim olan laktaz üretiminin yetersizliği nedeniyle sindirim sorunlarına yol açar.

Laktoz İntoleransının Nedenleri Nelerdir?

Genetik Faktörler

Laktoz intoleransının en yaygın nedeni genetiktir. Bu durum, “primer laktoz intoleransı” olarak adlandırılır. Laktoz intoleransının genetik nedenleri en sık ortaya çıkanlardır. “Birincil laktoz intoleransı” olarak kabul edilen bu bozukluk tipik olarak yetişkinlerde görülür.

Laktaz enzimi, LCT geninin yönlendirmesiyle üretilir. LCT genindeki bazı varyantlar yaşlanmayla birlikte laktaz üretiminin azalmasına neden olur.

LCT gen aktivitesi, MCM6 geninin kontrolü altındadır. Laktoz toleransı, laktaz sentezinin devam etmesini sağlayan bazı MCM6 gen mutasyonlarından kaynaklanır.

Genellikle kalıcı olan genetik laktoz intoleransı, tüm yaşam boyunca sürer. Ancak semptomların derecesinde bireysel farklılıklar mevcuttur, bu nedenle zamanla laktoz toleransında hafif değişiklikler gözlemlenebilir.

Yaşa Bağlı Faktörler

Birçok insan doğal olarak yaşamları boyunca yaşa bağlı laktoz intoleransı yaşayacaktır:

Bebeklik dönemi: Anne sütü neredeyse tek beslenme kaynağı olduğundan, neredeyse tüm yeni doğanlarda laktaz bulunur.

Çocukluk ve ergenlik dönemi: Bazı toplumlarda, özellikle de süt ürünleri alımının az olduğu toplumlarda, laktaz üretimi bu yıllarda düşmeye başlar.

Yetişkinlik dönemi: Birçok kişi laktaz üretiminin gözle görülür şekilde düştüğünü fark eder. Bu durum 20’li yaşlardan başlayarak 40’lı yaşlara kadar kademeli olarak ilerleyebilir.

Genetik yapı ve etnik köken, yaşa bağlı laktoz intoleransı gelişme olasılığını etkiler. Örneğin Kuzey Avrupa kökenli kişilerin yetişkinliklerinde laktoz intoleransına sahip olma olasılıkları daha yüksektir.

Laktoz İntoleransı Belirtileri Nelerdir?

Laktoz intoleransının belirtileri genellikle süt veya süt ürünleri tüketildikten 30 dakika ila 2 saat sonra Genellikle süt veya süt ürünleri içtikten 30 dakika ila iki saat sonra laktoz intoleransı belirtileri başlar. En sık ortaya çıkan belirtiler şunlardır:

• Mide ağrısı: Genellikle karnın alt kısmında yaşanan, kramp benzeri ağrı.
• Karında şişkinlik: Sindirilmemiş laktozun fermantasyonu sonucu midede oluşan gazın neden olduğu şişkinlik.
• Gaz: Çok yüksek miktarda gaz çıkarma nedeniyle rahatsız edici geğirme veya şişkinlik.
• Sindirilmemiş laktozun bağırsakta su tutmasıyla ortaya çıkan sulu dışkı ishale işaret eder.
• Mide bulantısı ve bazen kusma bazı insanların yaşadığı semptomlardır.
• Guruldama: Bağırsak sıvısı ve gaz akışının derecesinin yükselmesiyle ortaya çıkan sesler.

Alınan laktoz miktarı ve kişinin laktoz tolerans derecesi bu semptomların derecesini belirleyecektir. Bazı insanlar çok küçük laktoz seviyelerinde bile acı çekebilirken, diğerleri mütevazı miktarları tolere edebilir.

Laktoz İntoleransı Nasıl Anlaşılır?

Laktoz intoleransı tanısı koymak için çeşitli testler ve yöntemler mevcuttur.

Laktoz Tolerans Testi

Bu test kapsamında, birkaç saat sonra kan glikoz seviyeleri kontrol edilen bir deneğe laktoz içeren bir içecek verilir. Kan glikoz seviyelerinin beklentilerin altında kalması durumunda laktoz intoleransı tespit edilebilir.

Hidrojen Nefes Testi

Laktoz oranı yüksek bir içeceğin ardından, bu test nefesteki hidrojen gazını ölçer. Bağırsak bakterileri, laktoz emilemediğinde hidrojen gazı üretmek için laktozu parçalar. Yüksek hidrojen içeriği laktoz intoleransına işaret edebilir.

Genetik Testler

Laktoz intoleransının kalıtsal kökenleri olup olmadığını anlamanın bir başka yolu da genetik testlerdir. Bu testler, bireyin laktaz üretme kapasitesine bakan belirli gen varyantlarını araştırır.

Laktoz İntoleransı Tedavisi ve Yönetimi

Laktoz intoleransını yönetmek için genellikle beslenme düzeninin değiştirilmesi gerekir.

Laktozsuz Ürünler Tüketimi

Laktoz intoleransı olanlar, laktozsuz süt ve süt ürünlerinde harika ikameler bulabilirler. Bu ürünlerde laktoz bulunmaz, dolayısıyla mide sorunlarını ağırlaştırmazlar.

Laktaz Enzim Takviyeleri

Laktoz oranı yüksek gıdalar laktaz enzimi takviyeleri ile parçalanabilir. Bu takviyeler özellikle dışarıda yemek yerken veya laktoz oranı yüksek gıdalardan kaçınmanın zor olduğu durumlarda faydalıdır.

Alternatif Kalsiyum Kaynakları

Laktoz intoleransı olan kişiler kalsiyum sıkıntısı çekme tehlikesiyle karşı karşıyadır. Diğer kalsiyum kaynakları arasında badem, tofu, koyu yeşil yapraklı sebzeler ve kalsiyumla zenginleştirilmiş bitki sütleri yer almalıdır.

Laktoz İntoleransı Olanlar İçin Beslenme Önerileri

Laktoz intoleransı olanlar diyetlerinde birkaç önemli alana özellikle dikkat etmelidir.

Laktoz İçermeyen Gıdalar

Meyve, sebze, et, balık, yumurta, baklagiller ve balık dahil olmak üzere birçok ürün güvenle tüketilebilir ve doğal olarak laktoz içermez.

Etiket Okuma Alışkanlığı

Paketlenmiş ürünler satın alırken etiketleri dikkatlice incelemelisiniz. Bazı işlenmiş gıdalar laktoz içeriği ile sizi şaşırtabilir.

Probiyotiklerin Rolü

Probiyotikler laktozun sindirilmesine yardımcı olur ve bağırsak sağlığını iyileştirir. Yoğurt veya probiyotik haplar gibi probiyotik içeriği yüksek gıdalar tercih edilebilir.

Çocuklarda Laktoz İntoleransı

Çocuklarda laktoz intoleransı genellikle mide sorunları olarak ortaya çıkar. Süt ürünleri tükettikten sonra semptomlar hızla başlayabilir; bu nedenle ebeveynler çok dikkatli olmalıdır.

Çocuklar laktozsuz süt ve süt ürünleri tüketebilir. Ayrıca çocukların diyetlerine bitki bazlı süt ikameleri de dahil edilebilir. Yine de yeterli kalsiyum ve vitamin alındığından emin olmak çok önemlidir.

Laktoz İntoleransı İle Yaşam: Sosyal ve Psikolojik Etkiler

Laktoz intoleransı sadece fiziksel olarak değil, aynı zamanda sosyal ve psikolojik olarak da etkileyebilir.

Sosyal Yaşam ve Laktoz İntoleransı

Laktoz intoleransı olanlar, arkadaşlarıyla yemek yerken veya bir restoranda menü seçeneklerini yakından gözden geçirmek zorunda kalabilirler. Bu durum bazen sosyal ortamlarda sorunlara yol açabilir.

Laktoz İntoleransının Psikolojik Etkileri

Laktoz intoleransının sürekli farkında olmak, her kişide farklı şekilde kaygı ve strese yol açabilir. Bu durum özellikle insanların sosyal ortamlarda kendilerini yalnız hissetmelerine neden olabilir.