Probiyotikler Ne İşe Yarar? – Faydaları Nelerdir?
Probiyotikler Ne İşe Yarar? Hangi Gıdalarda Bulunur?
Yaşamın temeli sağlıklı bir vücut ve dengeli bir sindirim sistemidir. Ancak modern diyetler ve yaşam tarzı, sindirim sistemimizi zorlayabilir. Bu da bağışıklık sistemimize zarar verir. Probiyotikler bu noktada oldukça faydalıdır. İnsan vücudunda doğal olarak bulunan bu iyi bakteriler sindirimi sistemini güçlendirir. Ayrıca genel olarak sağlıklı kalmamıza, ruh halimizi yönetmemize ve bağışıklık sistemimizi güçlendirmemize yardımcı olurlar.
Peki probiyotikler tam olarak ne işe yarar? Ne gibi avantajlar sağlarlar? Gelin bu isimsiz kahramanlardan bazılarını yakından inceleyelim.
Probiyotik Nedir?
Yararlı mikroorganizmalar olan probiyotikler özellikle bağırsaklarımızda bulunur. Bu aktif bakteriler bağışıklığı güçlendirir ve sindirim sistemine yardımcı olur. “Pro” ve ‘biotic’ kelimeleri bir araya geldiğinde ‘yaşam için’ anlamına gelir. Bu da probiyotiklere duyulan ihtiyacı açıkça vurgulamaktadır.
Probiyotiklerin Keşfi
20. yüzyılın başlarında Rus bilim insanı Elie Metchnikoff, probiyotiklerin keşfini yaptı. Metchnikoff, fermente süt ürünleri yiyen insanların daha uzun yaşadığını söyledi. Bu keşif, onu probiyotiklerin bağırsak sağlığı üzerindeki etkilerini araştırmaya motive etti.
Probiyotiklerin Farklı Türleri
Probiyotikler çeşitli bakteri türlerinin yanı sıra bazı mantarları da içerir. Oldukça iyi bilinen iki tür Lactobacillus ve Bifidobacterium’dur. Her probiyotik türü farklı tıbbi durumlara yardımcı olur.
Örneğin, Bifidobacterium longum bağırsak düzenini destekler; Lactobacillus rhamnosus mide sorunları için faydalıdır.
Probiyotiklerin Faydaları Nelerdir?
Sindirim Sağlığı
Probiyotikler sindirim sisteminin olması gerektiği gibi çalışmasına yardımcı olurlar. Bağırsak florasını dengeler. İshal ve kabızlık gibi rahatsızlıkları çözer. Ayrıca gaz, hazımsızlık ve şişkinlik gibi ağrıları da azaltır.
Bağışıklık Sistemi Güçlendirme
Bağırsak probiyotikleri bağışıklık sistemini güçlendirir. Vücudun tehlikeli enfeksiyonlara karşı savaşmasına yardımcı olurlar. Düzenli probiyotik tüketenler daha iyi bağışıklık sistemine sahiptir ve hastalıklara karşı daha dirençlidir.
Ruh Haline ve Zihinsel Sağlığa Katkıları
“İkinci beyin” olarak kabul edilen bağırsaklarımıza bağırsak-beyin ekseninde olumlu etki yapar. Araştırmalar probiyotiklerin anksiyete, üzüntü ve stres gibi zihinsel sorunlara yardımcı olabileceğini ortaya koyuyor.
Dahası, midede iyi bir mikroorganizma dengesi, serotonin de dahil olmak üzere ruh halini düzenleyen moleküllerin sentezini artırır.
Probiyotiklerle Prebiyotiklerin Farkı Nedir?
Prebiyotik Nedir?
Probiyotiklerin beslenmesi ve büyümesi için gerekli olan prebiyotikler lifli maddelerdir. Sindirilemeyen karbonhidratlar olarak kabul edilirler ve bağırsak dışındaki mikroorganizmaların gelişmesine yardımcı olurlar.
Prebiyotik Kaynakları
Soğan, sarımsak, pırasa, muz, elma ve tam tahıllar gibi gıdalarda bol miktarda prebiyotik bulunur. Bu gıdalar probiyotiklerin gelişmesine yardımcı olur.
Probiyotik ve Prebiyotik Uyumunun Önemi
Birlikte tüketilen prebiyotikler ve probiyotikler daha güçlüdür. Bu çifti “simbiyotik” olarak adlandırıyoruz. Prebiyotikler probiyotiklerin daha uzun süre hayatta kalmasını destekler.
Örneğin, yulaf ezmesi gibi prebiyotiklerle birlikte yoğurt yemek probiyotiklerin alınmasına yardımcı olur.
Probiyotiklerin Sindirim Üzerindeki Etkisi
Kabızlık ve İshal Sorunlarının Hafifletilmesi
Probiyotikler bağırsak hareketlerini kontrol ederek kabızlık ve ishale yardımcı olur. Antibiyotik tedavisini takiben ishal ortaya çıktığında oldukça faydalı olabilirler.
Bağırsak Florasının Dengelenmesi
Sindirimin sağlığı bağırsak florasının uyumuna bağlıdır. Probiyotikler, bağırsaklardaki kötü bakterilere karşı yararlı bakterileri destekleyerek bu dengeyi sağlar.
Sindirim Enzimlerinin Desteklenmesi
Probiyotikler sindirim enzimlerinin etkinliğini destekler. Bu enzimler besinlerin parçalanmasını ve sindirilmesini sağlar.
Hangi Gıdalarda Probiyotik Bulunur?
Yoğurt ve Kefir
Probiyotikler en çok yoğurt ve kefirden elde edilir. Özellikle ev yapımı olanlar, canlı probiyotikler bakımından zengindir. Sürekli tüketildiklerinde bağışıklığı güçlendirir ve sindirim sistemine yardımcı olurlar.
Fermente Sebzeler
Lahana turşusu ve kimchi’de bol miktarda probiyotik bulunur. Fermente edilmiş sebzeler bağırsaklardaki dost bakterilerin çoğalmasına yardımcı olur.
Diğer Fermente Gıdalar
Probiyotikler tempeh, kombucha ve miso gibi fermente gıdalarda da bol miktarda bulunur. Özellikle Asya mutfağında bu ürünler oldukça popülerdir.
Probiyotik Takviyeleri Faydalı mı?
Takviye Almanın Yararları
Günlük probiyotik alımı her zaman kolay olmayabilir. Özellikle yoğun bir program düşünüldüğünde, yeterince fermente gıda tüketmek zor olabilir. Probiyotik takviyeleri daha sonra faydalı olmaya başlar. Özellikle ilaç tedavilerinin ardından bağırsak florasının eski haline dönmesine yardımcı olur.
Probiyotik Takviyelerinin Çeşitleri
Farklı sağlık sorunları için farklı probiyotik takviyeleri mevcuttur. Örneğin bazı vitaminler bağışıklık sistemine yardımcı olurken, diğerleri mide sorunları için faydalıdır.
Takviye Seçerken Nelere Dikkat Edilmeli?
Seçtiğiniz takviyenin bileşenlerini ve bakteri sayısını göz önünde bulundurmak çok önemlidir. Diğer önemli faktörler probiyotik saklama koşulları ve canlı bakteri (CFU) sayısıdır. Bazı takviyelerin buzdolabında saklanması gerekirken, diğerleri oda sıcaklığında tutulabilir.
Probiyotikler Zayıflamaya Yardımcı Olur mu?
Metabolizma Üzerindeki Etkisi
Probiyotikler daha etkili metabolizmaya yardımcı olur. Probiyotiklerin yağ yakımına ve kilo kaybına yardımcı olduğu çeşitli çalışmalarda tespit edilmiştir. Lactobacillus gasseri gibi probiyotikler özellikle mide yağını azaltmaya yardımcı olabilir.
Bağırsak Florası ve Kilo Yönetimi
Kilo yönetimi büyük ölçüde bağırsak florasına bağlıdır. Zararlı bakterilerin artması kilo alımına neden olabilir. Probiyotikler, midedeki yararlı bakterileri artırarak kilo kontrolüne yardımcı olur.
İştahın Düzenlenmesi
Bağırsak bakterileri beynimizi açlıktaki değişikliklere karşı uyarır. Probiyotikler tokluk ve açlık hormonlarının kontrolüne yardımcı olabilir.
Probiyotikler ve Bağışıklık Sistemi İlişkisi
Bağışıklık Sistemine Nasıl Katkı Sağlarlar?
Bağışıklık sistemimiz çoğunlukla bağırsakta bulunan unsurlardan oluşur. Probiyotikler, zararlı bağırsak bakterilerine karşı verdikleri mücadele sayesinde bağışıklığı güçlendirir.
Mevsimsel Hastalıklardan Korunma
Düzenli olarak probiyotik tüketmek soğuk algınlığı ve grip gibi hastalıklara karşı koruma sağlar. İyi bağırsak florası enfeksiyonlara karşı vücut direncini artırır.
Enfeksiyonlara Karşı Koruma
Probiyotikler patojenlerin bağırsak duvarına tutunmasını engeller. Böylece enfeksiyonlara karşı savunma sağlar.
Probiyotik Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Doğru Probiyotik Seçimi
Her tür probiyotik farklı sağlık sorunlarına yardımcı olur. Örneğin Lactobacillus acidophilus sindirime yardımcı olabilir ve Bifidobacterium lactis bağışıklığı artırabilir. Hangi probiyotiğin durumunuza en uygun olduğunu belirlemek için bir doktora görünün.
Yan Etkiler
Probiyotikler genellikle zararsız olarak kabul edilse de, bazı kişilerde gaz, şişkinlik ve küçük mide rahatsızlıkları gibi yan etkiler yaratabilir. Genellikle küçük ve geçici olan etkilerdir. Bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler, probiyotiklere başlamadan önce bir doktora görünmelidir.
Dozaj ve Süreklilik
Sürekli olarak tüketilen probiyotikler faydalıdır. Hangi oranda ve ne kadar süreyle almanız gerektiğini öğrenmek için sağlık durumunuza bağlı olarak bir doktora danışın.
Probiyotikler ve Stres Arasındaki Bağlantı
Bağırsak-Beyin Ekseni
Bağırsaklarımız ve beynimiz birbiriyle tam olarak bağlantılıdır. Bu “bağırsak-beyin ekseni ”dir. Probiyotikler bu ekseni dengeleyerek stres ve anksiyete gibi duygusal durumları azaltır.
Stresin Azaltılması
Bazı probiyotik türlerinin stres hormonlarını düşürdüğü tespit edilmiştir. Düzenli probiyotik tüketmek kişinin daha huzurlu ve dengeli bir tutum sergilemesine yardımcı olur.
Zihinsel Sağlık ve Depresyon
Üzüntü ve anksiyete gibi ruhsal hastalıklar bağırsak florasındaki dengesizlikle ilişkilidir. Probiyotikler, bağırsağın sağlıklı bakteri dengesini geri getirerek bu tür sorunların çözümüne yardımcı olabilir.
Probiyotikler Çocuklar İçin Güvenli mi?
Çocuklarda Probiyotik Kullanımı
Genellikle çocuklar için güvenli olan probiyotikler bağırsak sağlığını geliştirir. Özellikle küçük çocuklarda ve yeni doğanlarda kolik, ishal ve gaz gibi mide sorunlarının hafifletilmesine yardımcı olabilirler. Probiyotik takviyeleri, yenidoğanların bağışıklık sistemlerini güçlendirerek enfeksiyon kapma olasılıklarını azaltabilir.
Hangi Durumlarda Kullanılmalı?
Çocuklarda probiyotik kullanımı özellikle antibiyotiklerin ardından faydalı olabilir. Antibiyotikler bağırsaklardaki zararlı bakterilerle birlikte yararlı mikroorganizmaları da ortadan kaldırabilir. Bu durumda, probiyotik takviyeleri çocukların bağırsak florasının dengelenmesine yardımcı olur.
Ayrıca kabızlık ve ishal gibi sindirim bozukluklarında da probiyotikler faydalıdır.
Uygun Dozaj ve Güvenlik
Çocuklar ihtiyaçlarına göre uygun dozda probiyotik takviyesi seçmelidir. Yetişkinler gibi çocuklar da ihtiyaçlarına bağlı olarak birkaç çeşit probiyotik kullanmalıdır. Küçük çocuklar ve yeni doğanlar özel olarak geliştirilmiş probiyotiklerden faydalanmalıdır.
Probiyotik haplara başlamadan önce mutlaka bir çocuk doktoruna başvurulmalıdır.